İçinde yaşadığımız dünyada, duygusal tepkilerimiz ve davranış kalıplarımız genellikle bilinçaltımızda yer alan şemaların bir sonucu olarak ortaya çıkar. Şemalar, çocukluk döneminde yaşadığımız deneyimlerden beslenen, zihinsel ve duygusal yapılarımızdır. Bu yapılar, hayatımız boyunca aldığımız kararları, ilişkilerimizi ve kendimize bakış açımızı büyük ölçüde etkiler. Şemalarımızı fark etmek ve üzerinde çalışmak ise dönüşümün ilk adımıdır.
Şemalar Nedir?
Şemalar, bireyin dünyayı algılama, anlamlandırma ve tepki verme şeklini belirleyen zihinsel yapılardır. Psikolog Jeffrey Young tarafından geliştirilen şema terapi modeli, şemaların genellikle çocukluk döneminde geliştiğini ve ebeveyn ilişkilerimiz, travmatik deneyimler ya da duygusal eksikliklerden kaynaklandığını öne sürer. Şemalar, olumlu ya da olumsuz olabilir. Ancak özellikle disfonksiyonel şemalar, bireylerin hayat kalitesini düşürebilir ve sürekli tekrar eden sorunlara neden olabilir.
Disfonksiyonel şemalara örnek olarak;
- Terk Edilmişlik Şeması: Küçükken yeterli sevgi ve ilgi görmeyen bireylerin, yetişkinlikte sürekli olarak terk edilme korkusu yaşamaları.
- Kusurluluk Şeması: Bireyin kendisini yetersiz, sevilmez ya da kusurlu hissetmesi.
- Bağımlılık Şeması: Karar alırken ya da zorluklarla başa çıkarken daima başkalarına güvenme ihtiyacı.
Farkındalığın Önemi
Şemaları fark etmek, zihinsel bir harita çıkarmak gibidir. Kendi iç dünyamıza dönüp hangi kalıplarla yaşadığımızı görmek, hem düşünce hem de davranış boyutunda özgürleşmenin ilk adımıdır. Farkındalık yolculuğu, bireyin kendiyle daha samimi bir bağlantı kurmasını ve olumsuz şemaların etkisini azaltarak daha bilinçli bir şekilde hareket etmesini sağlar.
Bu yolculukta, bireyler aşağıdaki adımlarla şemalarını fark edip dönüştürebilir:
- Şemaları Tanımlama: Hangi durumlarda belirli duyguların veya davranışların tekrar ettiğini fark etmek.
- Kaynağını Anlama: Şemanın ilk olarak hangi deneyim ya da olaylarla geliştiğini anlamak.
- Tetikleyicileri Belirleme: Hangi durumların şemaları aktive ettiğini gözlemlemek.
- Yeni Stratejiler Geliştirme: Eski, zararlı kalıpların yerine daha sağlıklı düşünce ve davranışlar yerleştirmek.
Şema Terapi ve Faydaları
Şema terapi, bireylerin şemalarını fark etmelerine ve bunlarla başa çıkma becerileri kazanmalarına yardımcı olur. Bu terapi yöntemi, bilişsel terapi, davranış terapisi ve farkındalık temelli yöntemleri birleştirerek, bireylerin hem geçmişlerini hem de bugününü daha iyi anlamalarını sağlar.
- Kendine Daha Derin Bir Bağlantı: Şema terapisi sayesinde bireyler, kendilerini ve neden belirli şekilde davrandıklarını daha iyi anlar.
- Olumlu İlişkiler: Bireyler, şemalarıyla baş ederek daha sağlıklı ilişkiler kurabilir.
- Daha Az Stres ve Kaygı: Tetikleyicilerı fark edip etkilerini azaltmak, daha sakin bir yaşam sürmeye yardımcı olur.
Farkındalık Yolculuğunda Neler Beklenmeli?
Şemaları fark etmek, bazen zorlayıcı olabilir çünkü bu süreç, bireyin daha önce görmezden geldiği ya da bastırdığı duygularıyla yüzleşmesini gerektirir. Ancak bu yüzleşme, dönüşümün kapısını aralayarak bireyi daha bilinçli ve huzurlu bir hayata taşır.
Bunun gibi daha fazla eğitim hakkında duyuru almak isterseniz listemize kayıt olun.
